Đau mỏi vai gáy là một bệnh lý về cơ xương khớp. Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, mọi nghề nghiệp, đặc biệt là với những người thường xuyên ngồi một chỗ, ít vận động như “dân văn phòng”.
Hội chứng đau vai gáy là bệnh lý thường gặp ở tuổi từ 40 trở lên. Nguyên nhân phần nhiều do viêm nhiễm, sang thương, thoái hóa theo tuổi tác… Khi gặp tác nhân bất lợi như nhiễm phong hàn thấp, chấn thương huyết ứ, có tuổi khí huyết gân xương yếu hư, thiếu tập luyện đều có thể đau vai gáy khởi phát hoặc tái phát.
Triệu chứng bệnh đau vai gáy:
Đúng như tên gọi bệnh, đau mỏi vai gáy có biểu biện rõ nét nhất là vùng vai gáy bị nhức mỏi, đau. Cơn đau mỏi thường có những đặc điểm sau:
- Những cơ đau thường xuất hiện vào sáng sớm lúc ngủ dậy hoặc sau khi lao động nặng nhọc hoặc bị nhiễm lạnh.
- Đau tăng khi đứng, đi, ngồi lâu, ho, hắt hơi, vận động cột sống cổ, khi thời tiết thay đổi; giảm khi nghỉ ngơi.
- Cơn đau có thể nhanh chóng chấm dứt và không tái lại (đau mỏi vai gáy cấp tính) nhưng nó cũng có thể kéo dài vài ngày, vài tháng (đau mỏi vai gáy mãn tính).
- Cơn đau từ gáy lan xuống bả vai, cánh tay ở một bên hay cả ở hai bên khiến nó bị tê mỏi , cảm giác nặng nề và khó khăn trong vận động.
- Cảm giác chóng mặt, hoa mắt, ù tai, đi đứng loạng choạng, khó nuốt (uống nước sặc, nghẹn), đồng thời có thể xảy ra rối loạn chức năng, liệt các dây thần kinh VIII, X, XI…
- Nhiều trường hợp tình trạng đau vai gáy kéo dài dẫn đến người bệnh luôn cảm thấy vô cùng mệt mỏi, khó chịu, không tập trung, tư duy kém, khó ngủ, dễ xúc động…
Đau mỏi vai gáy xuất phát từ những nguyên nhân nào?
Nguyên nhân cơ học: Tư thế ngồi, nằm, thói quen gối đầu cao khi ngủ, nằm ngủ tựa đầu lên ghế, nằm nghiêng, ngồi trước quạt, dầm mưa lâu, tắm gội buổi tối… làm giảm sự cung cấp ô-xy cho các tế bào cơ, làm các cơ thiếu máu và dẫn đến đau nhức, cứng cổ, vai, gáy, người mệt mỏi, khó vận động xoay cổ, vặn tay, lưng…
Nguyên nhân tuổi tác: Từ tuổi trung niên, do quá trình lão hóa tự nhiên, hệ mạch máu bị giảm tính dẻo dai, đàn hồi khiến việc lưu thông máu và trao đổi ô-xy trong cơ thể suy giảm, từ đó gây ra những biểu hiện như hoa mắt, nhức đầu, mỏi cổ, quay cổ nghe lắc rắc… Tuy nhiên hiện nay, tỷ lệ người đau mỏi vai gáy đang có xu hướng trẻ hóa. Nhân viên văn phòng ngồi làm việc nhiều trước máy vi tính, lái xe đường dài… là những đối tượng dễ mắc phải căn bệnh xương khớp này.
Do bệnh lý khác: Đau mỏi vai gáy không đơn thuần là một bệnh, nó còn là biểu hiện của nhiều bệnh lý về xương khớp như thoái hóa đốt sống cổ, dính khớp bả vai, thoát vị đĩa đệm, gai cột sống, loãng xương…
Ngoài ra, thời tiết cũng là một trong những yếu tố khiến bệnh đau mỏi vai gáy trầm trọng hơn. Khi thời tiết trở lạnh, cơ thể yếu có thể bị nhiễm lạnh đột ngột, khí huyết ứ trệ, lượng ô-xy cung cấp cho máu bị giảm sút gây thiếu máu cục bộ ở các cơ dẫn đến đau nhức.
Bài thuốc trị đau vai gáy
1. Đau vai gáy do phong hàn “nhiễm lạnh”
Thường đau cổ gáy khởi phát sau nhiễm lạnh, xoa dầu hoặc chườm ấm, người bệnh thấy dễ chịu. Phép trị chủ yếu là khử phong hàn thấp, thông kinh lạc, thư cơ. Dùng bài Quế chi gia cát căn thang gia giảm gồm: quế chi 24g, bạch thược 24g, cam thảo 8g, đại táo 12g, cát căn 16g, khương hoạt 10g, khương hoàng 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
Tác dụng: giải cơ, phát biểu, thư cân mạch. Bài này rất thích hợp chứng đau tê mỏi cổ gáy, gặp lạnh bệnh tăng, có khi ớn lạnh phát sốt, đau đầu, đau sau gáy dọc vai lưng.
2. Đau vai gáy do sang thương huyết ứ
Người bệnh có biểu hiện đau nhói vùng cổ gáy xuống vai tay, khởi phát sau chấn thương, vận động quá mức hoặc ngủ gối cao. Phép trị chủ yếu là hoạt huyết thông ứ, dưỡng gân cơ. Dùng bài Quyên tý thang gia giảm gồm: đương quy 14g, xuyên khung 14g, hoàng kỳ 14g, khương hoạt 8g, khương hoàng 14g, nhũ hương, phòng phong 8g, tang chi 14g, đan sâm 14g, cam thảo 6g, đại táo 3 quả. Sắc uống ngày 1 thang.
Tác dụng: ích khí hoạt huyết, khu phong trừ thấp. Bài thuốc thích hợp cho người đau cổ gáy do sang thương huyết ứ (thoát vị đĩa đệm cổ).
3. Đau vai gáy do huyết hư nhiễm phong hàn thấp tý
Bệnh thường gặp ở người có tuổi gân xương yếu, khí huyết hư, ít vận động, thường đau cổ gáy tái phát nhiều lần. Phép trị là khu hàn trừ thấp, ích can thận.
Dùng bài Tam tý thang gia giảm gồm: thục địa 20g, đương quy 14g, xuyên khung 14g, bạch thược 14g, nhân sâm 12g, bạch truật 12g, phục linh 14g, hoàng kỳ 14g, nhục quế 6g, đỗ trọng 14, khương hoàng12g, tục đoạn 12g, tế tân 6g, tần giao 12g, khương hoạt 10g, phòng phong 8g, chích thảo 6g, đại táo 12g.
Tác dụng: trừ thấp, bổ can thận, dưỡng khí huyết… Bài này thích hợp cho người có tuổi, người hư nhược, đau cổ gáy, tê mỏi tay chân tái phát nhiều lần.
Trên đây là một số bài thuốc cổ phương chủ yếu trị đau vai gáy thường được các thế hệ thầy thuốc gia giảm sử dụng rất hiệu quả, hầu như không có tác dụng phụ. Tuy nhiên những trường hợp đau nặng, tái phát nhiều lần nên đi khám chuyên khoa để có phương pháp điều trị thích hợp.