Viêm tai giữa là tình trạng viêm cấp toàn bộ hòm nhĩ và màng nhĩ, tiến triển trong vòng 3 tuần với các triệu chứng: sốt, đau tai, màng nhĩ đỏ. Viêm tai giữa cấp là bệnh lý thường gặp ở trẻ em, đứng hàng thứ 2 sau viêm cấp đường hô hấp trên, nhưng không phải hiếm gặp ở người lớn
Viêm tai giữa cấp tính là hiện tượng chất dịch trong tai giữa có dấu hiệu và triệu chứng nhiễm trùng như đau, sốt, phồng màng nhĩ và giảm thính lực.
Triệu chứng thường gặp
Triệu chứng của viêm tai giữa cấp tính thay đổi nhiều tuỳ theo nguyên nhân gây bệnh, tình trạng cơ thể. Thể điển hình của viêm tai giữa cấp tính có mủ ở trẻ em, diễn biến qua hai giai đoạn:
Giai đoan khởi phát: chưa có mủ trong hòm nhĩ.
Toàn thân: bệnh nhân trước đó mấy ngày đang bị viêm mũi họng: chảy mũi và ngạt mũi. Đột nhiên bị sốt cao 39- 400C
Cơ năng: đau tai, lúc đầu ngứa, tức ở tai, sau đau tai dữ dội, nghe kém.
Thực thể: khám màng nhĩ bị xung huyết đỏ ở góc sau trên hoặc ở dọc cán xương búa hoặc ở vùng màng chùng (Shrapnell).
Giai đoạn toàn phát:
Thường qua hai thời kỳ: thời kỳ ứ mủ và thời kỳ vỡ mủ.
Thời kỳ ứ mủ (màng nhĩ chưa vỡ):
Triệu chứng cơ năng:
Sốt cao 39C- 400C kéo dài, thể trạng mệt mỏi, khó ngủ, sút cân… có thể co giật, mệt lả.
Rối loạn tiêu hoá là triệu chứng thường gặp, nhất là ở hài nhi: ỉa chảy, sống phân hoặc nôn trớ, đầy bụng, kèm theo có rối loạn tiêu hoá: với tỷ lệ 70-80% trẻ nhỏ đi ngoài sống phân và đi nhiều lần, thuốc chống rối loạn tiêu hoá ít có kết quả chỉ khỏi khi giải quyết nguyên nhân viêm tai giữa.
Đau tai: đau tai dữ dội ngày càng tăng, đau sâu trong tai, đau theo nhịp đập, đau lan ra vùng thái dương và sau tai làm cho bệnh nhân không ngủ được, em bé quấy khóc, bỏ ăn, bỏ bú, trẻ nhỏ vật vã, co giật quấy khóc, tay ngoáy vào tai đau, hoặc lắc đầu.
Triệu chứng thực thể:
Khám màng nhĩ: toàn bộ màng nhĩ nề đỏ, không nhìn thấy cán xương búa, mấu ngắn xương búa và nón sáng. Ở mức độ nặng hơn màng nhĩ phồng lên như mặt kính đồng hồ. Điểm phồng nhất thường khu trú ở phía sau.
Khám mũi họng: bệnh nhân đang có viêm mũi họng cấp tính.
Thời kỳ vỡ mủ (màng nhĩ bị vỡ): thường xuất hiện vào ngày thứ 4.
Triệu chứng cơ năng: giảm dần, hết đau tai, nhiệt độ toàn thân giảm, em bé chịu chơi, hết quấy khóc.
Triệu chứng thực thể: ống tai đầy mủ, lau sạch thấy lỗ thủng màng nhĩ, lỗ thủng sẽ khác nhau tuỳ theo màng nhĩ có được chích rạch hay không?
Nếu chích: lỗ thủng sẽ rộng và ở góc sau dưới màng nhĩ sẽ hết phồng.
Nếu không chích để màng nhĩ tự vỡ thì lỗ thủng có thể ở bất cứ chỗ nào, bờ dày nham nhở.
Nguyên nhân gây viêm tai giữa cấp
Tai giữa nối với mặt sau của mũi thông qua một kênh nhỏ gọi là ống Eustachian. Vi khuẩn có thể xâm nhập vào tai giữa thông qua kênh này nhưng thường được đào thải ngược trở ra qua ống Eustachian. Cả vi khuẩn và virus đều có thể lây nhiễm tai giữa.
Khi kênh này bị tắc nghẽn (thường là do bệnh cúm / cảm lạnh), hoặc khi nó không hoạt động bình thường, dẫn đến vi trùng bị kẹt lại trong tai giữa, gây nhiễm trùng tai.
Bệnh viêm tai giữa cấp tính ở trẻ em rất dễ xảy ra do cấu trúc và chức năng của tai và ống Eustachian của chúng.
Điều trị viêm tai giữa cấp tính
Hầu hết các bệnh nhiễm trùng tai giữa có thể tự hết mà không cần dùng thuốc kháng sinh. Trẻ lớn và khỏe mạnh hơn có thể được điều trị bằng thuốc giảm đau và tiếp tục theo dõi. Kháng sinh có thể được sử dụng nếu các triệu chứng nghiêm trọng, kéo dài, hoặc trở nên tệ hơn.
Có thể dùng các loại thuốc như antihistamine hay thuốc thông mũi để làm thuyên giảm các triệu chứng nhiễm trùng đường hô hấp trên.
Biến chứng
Biến chứng như viêm xương chũm cấp tính, viêm màng não và áp xe não phát sinh từ nhiễm trùng tai giữa ngày nay hiếm xảy ra nhờ sử dụng thuốc kháng sinh.
Các mẹ nên cho con ăn sữa mẹ cũng giúp hạn chế nguy cơ mắc viêm tai giữa cấp tính
Các mẹ nên cho con ăn sữa mẹ cũng giúp hạn chế nguy cơ mắc viêm tai giữa cấp tính
Phòng chống
Một số biện pháp hữu hiệu bao gồm:
Không khuyến khích việc sử dụng núm vú giả vì điều này làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tai giữa của trẻ. Ngoài ra, tránh để trẻ uống trong khi nằm ngửa.
Rửa tay và đồ chơi sạch sẽ, thường xuyên vì các virus gây nhiễm trùng đường hô hấp trên có thể lây lan qua tiếp xúc.
Tránh ở chung phòng với các trẻ hoặc người lớn khác mắc bệnh vì nhiễm trùng đường hô hấp có thể lây lan qua không khí .
Cho bú bằng sữa mẹ rất hữu ích trong việc giảm nguy cơ nhiễm trùng tai. Trẻ em cần được bú trong suốt năm đầu tiên. Chỉ cần vài tuần cho con bú sữa mẹ cũng giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng tai.
Tiêm chủng cho con em của bạn với các loại vacxin phế cầu khuẩn và bệnh cúm vì chúng giúp phòng chống nhiễm trùng tai.
Điều trị cho trẻ em bị dị ứng và tránh tiếp xúc với khói thuốc lá.
Nghiên cứu cho thấy, trẻ bú mẹ ít bị viêm tai giữa vì trong sữa mẹ có kháng thể giúp bé có sức đề kháng tốt. Thứ hai, vấn đề vệ sinh cho trẻ như khi tắm không để nước vào tai giữa, vệ sinh mũi họng để trẻ không bị viêm hô hấp trên, amidan, VA vì giữa mũi họng và tai trong có ống thông nhau nên vi khuẩn vùng mũi họng qua đó mà lan sang tai. Khi đã bị bệnh cần được bác sĩ thăm khám và chỉ định điều trị, theo dõi chặt chẽ các biến chứng. Người có yếu tố nguy cơ (gia đình có anh chị em bị viêm tai giữa) càng cần chú ý khi có dấu hiệu đau tai và sốt.